Οι δικές μου αλήθειες για τη σημερινή Νέα Δημοκρατία

Η ΝΔ την περασμένη Κυριακή υπέστη μια δεινή ήττα. Η ήττα αυτή δεν μετριέται αποκλειστικά με κριτήριο ούτε τον αριθμό του ποσοστού της, ούτε την διαφορά της από το ΣΥΡΙΖΑ. Το βασικό της πρόβλημα είναι ότι η ΝΔ έπαυσε να έχει πια απήχηση στην κοινωνία. Μπορεί να μην έφτασε στο σημείο να γίνει ΠΑΣΟΚ του 2012 και του 2015 (γεγονός που οφείλεται σε μεγάλο βαθμό και σε δομικά στοιχεία της κεντροδεξιάς παράταξης), ωστόσο το βασικό πρόβλημα είναι ότι η ΝΔ καταψηφίστηκε ως δύναμη που θα μπορούσε να αλλάξει κάτι στην οικονομία και στην κοινωνία και αντίθετα κρίθηκε εν πολλοίς ως ένα κόμμα που ως συνυπεύθυνο για την σημερινή κατάσταση της χώρας δεν μπορεί να υποσχεθεί ελπίδα για ουσιαστική αλλαγή στις ζωές των ανθρώπων.

Τα αίτια πολλά. Από πλευράς στρατηγικής από το 2009 με την εκλογή Σαμαρά στην ηγεσία της ΝΔ το κόμμα εκπέμπει συνεχώς αντιφατικά μηνύματα. Το βασικό πρόβλημα έγκειται στην απομάκρυνση της ΝΔ από το χώρο του φιλελεύθερου κέντρου (λέγε με αλλιώς «μεσαίο χώρο»), καθώς και η εκφορά ρητορικής με έντονα λαϊκίστικά στοιχεία. Τα χαρακτηριστικά αυτά, πολύ έντονα την περίοδο από το Νοέμβριο του 2009 μέχρι τον Απρίλιο του 2012 οδήγησαν στο ιστορικό χαμηλό την παράταξη με 18,5% και χρειάστηκε η συστράτευση με τη ΝΔ πολύ μεγάλου κομματιού του κεντρώου χώρου τον Ιούνιο του 2012 εν μέσω άμεσου κινδύνου χρεοκοπίας της χώρας για να φτάσει το κόμμα στο 29,5%, ποσοστό που βέβαια υπολειπόταν ακόμη και του χειρότερου ποσοστού που είχε πάρει η ΝΔ το 1981 και το 2009 (Επομένως, η σύγκριση με τα ποσοστά του Ιουνίου 2012 είναι εν πολλοίς παραπλανητική).

Η πορεία από τον Ιούνιο του 2012 μέχρι και τον Ιούνιο του 2014 ήταν σε γενικές γραμμές μια ευχάριστη έκπληξη για πολλούς. Με εξαίρεση τα «(ακρο)δεξιά φάλτσα» έμπνευσης Μπαλτάκου που οδήγησαν σε ακόμη μεγαλύτερη ενίσχυση της ΧΑ (μέχρι το Σεπτέμβριο του 2013), η κυβέρνηση πολιτεύθηκε με σύνεση, συμμάζεψε τα οικονομικά, σημείωσε σημαντικά επιτεύγματα στο χώρο ευθύνης του Υπουργείου Οικονομικών, ενίσχυσε τον τουρισμό, έκανε λίγες, αλλά σημαντικές μεταρρυθμίσεις στην οικονομία. Αποτέλεσμα αυτής της πολιτικής είναι να κεφαλαιοποιεί κάποιες από τις προσθήκες ψηφοφόρων που έγιναν τον Ιούνιο του 2012.

Όλα αυτά μέχρι τις Ευρωεκλογές του 2014. Τότε η ηγεσία της ΝΔ ερμήνευσε εσφαλμένα την σχετικώς μικρή ήττα από το ΣΥΡΙΖΑ. Και έτσι αφ’ ενός μεν προχώρησε σε έναν ανασχηματισμό, στον οποίο ανέδειξε πρόσωπα μνημεία λαϊκισμού, οδηγώντας στην αποχώρηση πρόσωπα που είχαν ταυτιστεί με την προσπάθεια μεταρρυθμίσεων, αφ’ ετέρου δε σταμάτησε κάθε μεταρρυθμιστική προσπάθεια. To Φθινόπωρο πάλι υιοθετώντας συνθήματα περί «σκισίματος των μνημονίων» έκανε ένα στρατηγικότατο σφάλμα: Αφ’ ενός μεν υιοθέτησε την συνθηματολογία που πλέον είχε ταυτιστεί με το ΣΥΡΙΖΑ, αφ’ ετέρου όμως και κυρίως οδήγησε στην ψευδαίσθηση ότι τα προβλήματα τελείωσαν και απλά απομένει μια τυπική διαπραγμάτευση με την τρόικα. Αποτέλεσμα αυτού ήταν να είναι εντελώς αναξιόπιστος όταν κατά την προεκλογική περίοδο προειδοποιούσε για τις συνέπειες της μη ολοκλήρωσης της περίφημης 5^ης αξιολόγησης από τους δανειστές. 

Το κυριότερο, όμως, είναι ότι παρά το ότι κατά την 2ετία έγιναν κάποιες σημαντικές μεταρρυθμίσεις, η ελληνική οικονομία συνεχίζει να είναι μια «κλειστή» οικονομία, κυρίως γιατί το «μεγάλο οικονομικό παιχνίδι» παίζεται ανάμεσα σε πολύ λίγους παίκτες. Σε κάθε περίπτωση, η κυβέρνηση δεν έκανε τις πολύ μεγάλες ρήξεις που όφειλε να κάνει με το παρελθόν, δίδοντας την εντύπωση ότι επιχειρεί μια φτιασιδωμένη διατήρηση της κατάστασης που παρέλαβε. 

Την ίδια ώρα το κόμμα της ΝΔ κυβερνάται από μία συγκεκριμένη ομάδα, οι εσωκομματικές διαδικασίες δεν υπάρχουν, τα όργανα ουσιαστικά δεν λειτουργούν, καμία φωνή δεν ακούγεται. Τα όργανα συνεδριάζουν απλά και μόνο για να χειροκροτήσουν τον Αρχηγό. Παράλληλα, τα βασικά στελέχη του κόμματος είναι ίδια και απαράλλαχτα εδώ και πολλά χρόνια, απουσιάζουν δε άνθρωποι που να έχουν σχέση με την πραγματική παραγωγή και την κοινωνία. Έτσι, ενισχύεται η εικόνα ότι η ΝΔ επιχειρεί να αλλάξει τις δυσλειτουργίες της ελληνικής οικονομίας και κοινωνίας με το ίδιο φθαρμένο υλικό που συνέβαλε στην δημιουργία των δυσλειτουργιών αυτών. 

Είναι λοιπόν, βέβαιο, ότι στη ΝΔ πρέπει να γίνουν μεγάλες αλλαγές εκ βάθρων. Με ενίσχυση της δημοκρατίας και του διαλόγου είναι αναγκαίος ο συνεπής προσανατολισμός του κόμματος στις παραδοσιακές αρχές της φιλελεύθερης ευρωπαϊκής παράταξης που χωρίς λαϊκισμούς, αλλά με μετρημένο και ψύχραιμο λόγο, δίνει μετρημένες λύσεις σε συγκεκριμένα προβλήματα της χώρας με γνώμονα τις αρχές της ελεύθερης οικονομίας. Η ΝΔ πρέπει να ξαναστρέψει με συνέπεια το βλέμμα της στο "μεσαίο χώρο".

Μπορεί αυτός ο αναπροσανατολισμός να γίνει με την ίδια ηγεσία; Παρά το γεγονός ότι ο Πρόεδρος της ΝΔ δεν μου είναι προσωπικά συμπαθής, δεν πιστεύω ότι το ζήτημα που θέτω με αυτές τις γραμμές είναι θέμα προσώπων. Άλλωστε, σε περίπτωση αλλαγής ηγεσίας της ΝΔ υπάρχουν και περιπτώσεις πιθανών υποψηφίων που είναι πολύ χειρότερες από αυτή του Αντ. Σαμαρά. 

Ωστόσο, έχω ισχυρές αμφιβολίες ότι η σημερινή ηγεσία της ΝΔ μπορεί να κινηθεί πάνω στη βάση των ανωτέρω αρχών, ιδίως όταν θα έχει απέναντί της μια κυβέρνηση που η πολιτική της θα δίνει συχνά αφορμές για αφύπνιση των δεξιών αντανακλαστικών της ηγεσίας, που αποτέλεσαν, όπως ανωτέρω εξέθεσα, αιτία για πολλές εσφαλμένες επιλογές τα τελευταία 4,5 χρόνια. Αντίθετα, είμαι βέβαιος ότι ελλοχεύει ο κίνδυνος η διαφαινόμενη βαλκανοποίηση της χώρας να παρασύρει σε βαλκανοποίηση και της ίδιας της παράταξης, αν η ηγεσία της ΝΔ συνεχίσει να ενδίδει στην σειρήνες του εύκολου λαϊκισμού. 

Το βέβαιο είναι ότι το πολιτικό σκηνικό έχει περάσει σε μία ταχεία αναμόρφωση και η ΝΔ δεν έχει την πολυτέλεια να αναμένει επί μακρόν να δει αν και πώς η νέα κυβέρνηση θα καταφέρει ή όχι να κινηθεί στην διαπραγμάτευση/σύγκρουση που έχει ξεκινήσει με τους εταίρους και δανειστές μας. Η απόσταση από τις ελπίδες κάποιων για «αριστερή παρένθεση» μέχρι το να γίνει η ΝΔ μια παρένθεση των μελλοντικών εξελίξεων δεν είναι μεγάλη.