Η μετα-COVID19 λειτουργία των πολιτικών δικαστηρίων

Από την προσεχή Δευτέρα, 1^η Ιουνίου 2020, τίθεται και πάλι σε λειτουργία ο μηχανισμός της απονομής της Δικαιοσύνης που ήταν σε ύπνωση από τις 13 Μαρτίου 2020 σύμφωνα με το άρθρο 11 της ΠΝΠ της 11.3.2020 (ΦΕΚ Α' 55/11-03-2020), που κυρώθηκε με το Ν. 4682/2020 (ΦΕΚ 76 A'/03.04.2020) και τις διαδοχικές ΚΥΑ που εκδόθηκαν από τις 12.3.2020 μέχρι και τις 15.5.2020 (για το πλαίσιο που είχε διαμορφωθεί με τις διαδοχικές ΚΥΑ βλ. https://fotisgiannoulas.blogspot.com/2020/04/blog-post.html). Ήδη με την ΚΥΑ με αριθμό Δ1α/ΓΠ.οικ. 33202/28.5.2020 (ΦΕΚ Β΄ 2033/28.5.2020) ότι από 1.6.2020 λειτουργούν και πάλι το ΑΕΔ και τα Ειδικά Δικαστήρια, το ΣτΕ, τα τακτικά διοικητικά δικαστήρια, το Ελεγκτικό Συνέδριο και το σύνολο των πολιτικών δικαστηρίων της χώρας.

Ήδη έχει κατατεθεί στη Βουλή τροπολογία των Υπουργών Δικαιοσύνης, Οικονομικών, Ανάπτυξης και Εθνικής Άμυνας σε σχέδιο νόμου του Υπουργείου Υγείας που αναμένεται άμεσα να ψηφιστεί και να τεθεί σε ισχύ. Πάντα με την επιφύλαξη της τελικής ψήφισης της τροπολογίας και τυχόν διορθώσεων που μπορεί να παρεισφρύσουν την τελευταία στιγμή, οι βασικές αλλαγές στην καθημερινή άσκηση της δικηγορίας από Δευτέρα, 1/6/2020 συνοψίζονται στα εξής:

Α. ΠΡΟΘΕΣΜΙΕΣ

Κατά την νέα διάταξη «Το χρονικό διάστημα της επιβολής του μέτρου της προσωρινής αναστολής (13.3.2020 -31.5.2020) δεν υπολογίζεται στις νόμιμες και δικαστικές προθεσμίες για τη διενέργεια διαδικαστικών και εξώδικων πράξεων, καθώς και άλλων ενεργειών ενώπιον των δικαστηρίων, συμβολαιογράφων ως υπαλλήλων του πλειστηριασμού, υποθηκοφυλακείων, κτηματολογικών γραφείων και άλλων τρίτων προσώπων. Μετά τη λήξη της παραπάνω αναστολής οι προθεσμίες αυτές τρέχουν για όσο χρονικό διάστημα υπολείπεται για να συμπληρωθεί η αντίστοιχη προβλεπόμενη από το νόμο προθεσμία. Ειδικότερα οι προθεσμίες της παρ. 2 του άρθρου 215, των παρ. 1 και 2 του 237 και του άρθρου 238 του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας (ΚΠολΔ), καθώς και οι προθεσμίες άσκησης ανακοπών, ένδικων μέσων και πρόσθετων λόγων δεν συμπληρώνονται, αν δεν παρέλθουν επιπλέον τριάντα (30) ημέρες από την προβλεπόμενη λήξη τους».

Με την νέα διάταξη:

(α) Ρυθμίζονται μόνον θέματα προθεσμιών του δικονομικών δικαίου, νομίμων και δικαστικών.

(β) Επαναλαμβάνει με άλλη διατύπωση – προφανώς για λόγους διάλυσης τυχόν αμφιβολιών – τον πάγιο κανόνα κατά τον οποίο το χρονικό διάστημα της αναστολής, δεν υπολογίζεται στο χρόνο της παραγραφής: Όταν λήγει το διάστημα της αναστολής η προθεσμία συνεχίζει να τρέχει από το χρονικό σημείο, από το οποίο είχε τεθεί σε ισχύ η αναστολή.

(γ) Ειδικά για κάποιες περιπτώσεις προθεσμιών (και όχι για όλες), ο νόμος δεν περιορίζεται απλά στο να ορίσει ότι από 1/6/2020 «ξεπαγώνει» ο χρόνος, αλλά δίνει επιπλέον τριάντα (30) ημέρες για να συμπληρωθεί η σχετική δικονομική προθεσμία. Πρόκειται για τις προθεσμίες:

§  Των 30 ημερών για την επίδοση της αγωγής κατά την νέα τακτική διαδικασία (ΚΠολΔ 215 §2)

§  Των 100 (ή 130) ημερών για τις προτάσεις της νέας τακτικής διαδικασίας (ΚΠολΔ 237 §1)

§  Των 15 ημερών της προσθήκης της νέας τακτικής διαδικασίας (ΚΠολΔ 237 §2)

§  Των παρεπόμενων ενδίκων βοηθημάτων στο πλαίσιο και πάλι της νέας τακτικής διαδικασίας, ήτοι ανταγωγές, παρεμβάσεις, προσεπικλήσεις ανακοινώσεις (ΚΠολΔ 238)

§  Άσκησης ανακοπών (όλων, του νόμου μη διακρίνοντος)

§  Άσκησης ενδίκων μέσων (τακτικών ή έκτακτων, του νόμου μη διακρίνοντος)

§  Άσκησης πρόσθετων λόγων (επί ανακοπών ή ενδίκων μέσων, του νόμου διακρίνοντος).

(δ) Δεν ορίζεται τίποτε σε σχέση με τις προθεσμίες του ουσιαστικού δικαίου, δηλαδή με τις προθεσμίες παραγραφής και τις αποσβεστικές προθεσμίες. Αφού δεν ορίζεται κάτι ειδικά, όταν αρθεί η αναστολή των προθεσμιών αυτών, θα ισχύσουν οι γενικές διατάξεις. Ειδικά επισημαίνουμε την ΑΚ 257, κατά την οποία «Το χρονικό διάστημα της αναστολής, δεν υπολογίζεται στο χρόνο της παραγραφής. Όταν πάψει η αναστολή, η παραγραφή συνεχίζεται, σε καμία όμως περίπτωση δεν συμπληρώνεται πριν περάσουν έξι μήνες» ενώ κατά την ΑΚ 279 «στις περιπτώσεις που ο νόμος ή τα μέρη τάσσουν προθεσμία μέσα στην οποία πρέπει να ασκηθεί το δικαίωμα (αποσβεστική προθεσμία) εφαρμόζονται αναλόγως οι διατάξεις για την παραγραφή».

Β. ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΙ ΔΙΚΑΣΙΜΩΝ ΜΑΤΑΙΩΘΕΙΣΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ ΚΑΙ ΟΙΚΟΘΕΝ ΑΝΑΒΟΛΕΣ

Προβλέπεται διαδικασία αυτεπάγγελτων «οίκοθεν» προσδιορισμών νέων δικασίμων και αυτεπάγγελτων αναβολών σε μια σειρά περιπτώσεων και συγκεκριμένα:

(α) Σε περίπτωση ματαίωσης διαρκούσης της αναστολής της συζήτησης υπόθεσης οποιουδήποτε βαθμού δικαιοδοσίας και οποιασδήποτε διαδικασίας. Στην περίπτωση αυτή, γίνεται οίκοθεν επαναπροσδιορισμός.

(β) Στις περιπτώσεις που, συντρέχει περίπτωση προκατάθεσης προτάσεων προ 20ημέρου (δηλαδή είτε στο πλαίσιο της παλαιάς τακτικής διαδικασίας του Πολυμελούς Πρωτοδικείου, είτε στο πλαίσιο υποθέσεων Εφετείου όταν η πρωτόδικη απόφαση είχε εκδοθεί ερήμην από Πολυμελές Πρωτοδικείο), κατά τις οποίες η μεν συζήτηση των υποθέσεων είναι προσδιορισμένη στο 20ήμερο μετά την 1^η Ιουνίου, αλλά δεν ήταν δυνατή η κατάθεση προτάσεων ή προσθήκης, καθώς οι χρόνοι κατάθεσης ενέπιπτε στο χρονικό διάστημα της αναστολής και οι διάδικοι δεν είχαν καταθέσει ήδη προτάσεις και αντικρούσεις με τα σχετικά αποδεικτικά τους μέσα και διαδικαστικά έγγραφα. Στην περίπτωση, αυτή το Δικαστήριο αναβάλλει οίκοθεν την συζήτηση.

Στις περιπτώσεις αυτές η νέα δικάσιμος ορίζεται αυτεπαγγέλτως, με πράξη του προέδρου του τμήματος ή του δικαστή. Ρητώς ορίζεται ότι η νέα συζήτηση προσδιορίζεται σε σύντομη κατά το δυνατόν δικάσιμο και κατά προτεραιότητα εντός του χρονικού διαστήματος από 1.7.2020 έως 15.7.2020 ή από 1.9.2020 έως 15,9.2020. Βέβαια, γίνεται αντιληπτό ότι η συζήτηση υποθέσεων δύο (2) μηνών (αν συνυπολογίσουμε και το 15ήμερο του Πάσχα, οπότε ούτως ή άλλως δεν υπήρχαν δικάσιμοι) είναι αδύνατο να «χωρέσει» μέσα σε διάστημα ενός (1) μηνός.

Γ. ΑΝΑΒΟΛΗ ΚΑΤΟΠΙΝ ΑΙΤΗΜΑΤΟΣ ΚΑΤΑ ΠΑΡΕΚΚΛΙΣΗ ΤΗΣ ΚΠολΔ 241

Παρά το γεγονός ότι η ΚΠολΔ 241 επιτρέπει την χορήγηση αναβολής μόνον μία φορά και μόνο για σπουδαίο λόγο, η νέα ρύθμιση προβλέπει την κατά παρέκκλιση της ΚΠολΔ 241 χορήγηση αναβολής και μάλιστα ατελώς (χωρίς την καταβολή του παραβόλου υπέρ ΤΑΧΔΙΚ κατά την ΚΠολΔ 241 §3) στις ακόλουθες περιπτώσεις:

(α) Σε όλες τις υποθέσεις πλην αυτών της νέας τακτικής (στον α΄ και β΄ βαθμό) και αυτών ενώπιον του Αρείου Πάγου: Παρέχεται η δυνατότητα υποβολής αιτήματος αναβολής και μάλιστα χωρίς παράσταση στο ακροατήριο, αλλά με υποβολή κοινής δήλωσης κατά το άρθρο 242 §2 ΚΠολΔ (και κατά παρέκκλιση της ΚΠολΔ 115 §2 περί προφορικότητας). Η δήλωση αυτή πρέπει να υποβάλλεται μέχρι τις 12:00 το μεσημέρι της προτεραίας της δικασίμου στην γραμματεία του οικείου δικαστηρίου. Η αναβολή δεν είναι ρητώς υποχρεωτική για το δικαστήριο, αν και στην περίπτωση της κοινής δήλωσης του άρθρου 242 ΚΠολΔ κρίνεται ότι θα είναι εξαιρετικά απίθανο το αίτημα να απορριφθεί.

(β) Στις υποθέσεις κατά τις οποίες οι προθεσμίες του άρθρου 228, της περ. β της παρ. 1 του άρθρου 591, της παρ. 2 του άρθρου 686 και της παρ. 3 του άρθρου 748 ΚΠολΔ, καθώς και οποιεσδήποτε άλλες προθεσμίες κλήτευσης των διαδίκων έληγαν ή λήγουν εντός του χρονικού διαστήματος της αναστολής και ο υπολειπόμενος χρόνος συμπλήρωσης τους δεν επαρκεί για την τήρηση των προθεσμιών αυτών. Στην περίπτωση αυτή η χορήγηση της αναβολής είναι ρητώς υποχρεωτική για το δικαστήριο.

(γ) Στις υποθέσεις, κατά τις οποίες το χρονικό διάστημα μετά τη λήξη της αναστολής δεν επαρκεί για να τηρηθούν, σε σχέση με την ορισθείσα δικάσιμο, οι προθεσμίες άσκησης των πρόσθετων λόγων ή της αντέφεσης. Και στην περίπτωση αυτή η χορήγηση της αναβολής είναι υποχρεωτική για το Δικαστήριο. Μάλιστα, λόγω του κανόνα κατά τον οποίο η άσκηση προσθέτων λόγων αναίρεσης είναι δυνατή μόνον μέχρι την 1^η συζήτηση της αίτησης αναίρεσης, η νέα διάταξη ορίζει ότι – κατ’ εξαίρεση για τις αιτήσεις αναίρεσης που τυχόν αναβληθούν στο πλαίσιο της ρύθμισης αυτής – η κατά τα άνω άσκηση των προσθέτων λόγων αναίρεσης στη νέα δικάσιμο είναι παραδεκτή. Ο νομοθέτης μάλιστα, προκειμένου να αποτρέψει καταστρατηγήσεις και καταχρηστική επίκληση της διάταξης αυτής, προβλέπει ότι η μη άσκηση των πρόσθετων λόγων ή της αντέφεσης από τον διάδικο που ζήτησε την αναβολή για το λόγο αυτό, θα έχει ως συνέπεια την επιβολή ποινής τάξεως κατά το άρθρο 205 ΚΠολΔ.

(δ) Στις εκκρεμείς υποθέσεις ενώπιον του Αρείου Πάγου, όταν η κατά την παρ. 1 του άρθρου 570 ΚΠολΔ προθεσμία κατάθεσης των προτάσεων ή η κατά την παρ. 3 του άρθρου 570 ΚΠολΔ προθεσμία κατάθεσης των εγγράφων έληξε ή λήγει εντός του χρονικού διαστήματος της αναστολής, όμως η συζήτηση της αναίρεσης έχει προσδιορισθεί σε χρόνο βραχύτερο της συμπλήρωσης των ως άνω προθεσμιών.  Στην περίπτωση αυτή τυχόν αίτημα του έχοντος το αντίστοιχο βάρος διαδίκου είναι υποχρεωτικό να γίνει δεκτό. Και πάλι για λόγους αποτροπής καταστρατηγήσεων και καταχρηστικών συμπεριφορών ο νομοθέτης ορίζει ότι αν ο διάδικος δεν προβεί στις ενέργειες για τις οποίες του χορηγήθηκε η αναβολή, θα του επιβληθεί ποινή τάξης κατά το άρθρο 205 ΚΠολΔ.

Δ. ΧΡΟΝΙΚΟΣ ΚΑΤΑΜΕΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΣΥΖΗΤΗΣΗΣ ΤΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ

Ιδιαίτερα ενδιαφέρον είναι το νέο σύστημα που εισάγεται περί χρονικού καταμερισμού της συζήτησης των υποθέσεων. Το νέο σύστημα:

(α) Ισχύει για περιορισμένο χρονικό διάστημα και δη από 1.6.2020 μέχρι 15.9.2020.

(β) Οι διάδικοι μέχρι την 12^η ώρα της προτεραίας της δικασίμου έχουν το βάρος να ειδοποιήσουν την γραμματεία του δικαστηρίου είτε (α) για την υποβολή κοινού αιτήματος αναβολής με την υποβολή κοινής δήλωσης (κατά το άρθρο 242 §2 ΚΠολΔ), που την υποβάλλουν μέσω e-mail, (β) είτε για την πρόθεση όλων των διαδίκων για συζήτηση της υπόθεσης χωρίς την εξέταση μαρτύρων επ’ ακροατηρίω.

(γ) Βάσει των δηλώσεων αυτών ο Πρόεδρος του Δικαστηρίου ή ο αρμόδιος δικαστής κατανέμει χρονικά εντός της αυτής ημέρας τις εγγεγραμμένες στο πινάκιο ή έκθεμα υποθέσεις. Οι υποθέσεις χωρίς μάρτυρες τίθενται υποχρεωτικά στην αρχή του πινακίου/εκθέματος.

(δ) Ο καταμερισμός αυτός γνωστοποιείται με πρωτοβουλία του γραμματέα το αργότερο την προηγούμενη της δικασίμου εργάσιμη ημέρα (άρα από τις 12:00 το μεσημέρι και μετά), στους διαδίκους ή στους πληρεξούσιους δικηγόρους τους, (i) είτε με αποστολή ηλεκτρονικού μηνύματος στον οικείο δικηγορικό σύλλογο και προσθέτως στη διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου τους, εφόσον είναι γνωστή, είτε (ii) με ανάρτηση στην πύλη ψηφιακών υπηρεσιών δικαστηρίων solon.gov.gr για όσα δικαστήρια και διαδικασίες έχουν ενταχθεί στο εν λόγω σύστημα.

(ε) Η διαδικασία αυτή δεν ισχύει για τις υποθέσεις της νέας τακτικής διαδικασίας και τις υποθέσεις ενώπιον του Αρείου Πάγου.

Για να περιγράψουμε κάπως πιο παραστατικά την δικηγορική καθημερινότητα από 1.6.2020 μέχρι 15.9.2020 αυτό που περιμένουμε να ζήσουμε είναι το εξής:

(α) Μέχρι την προτεραία της δικασίμου και δη μέχρι τις 12:00 οι διάδικοι πρέπει να γνωστοποιούν στη γραμματεία την πρόθεσή τους για κοινό αίτημα αναβολής (με υποβολή κοινής δήλωσης) ή να προχωρήσουν στην συζήτηση της υπόθεσης χωρίς μάρτυρα («τα απλά ‘συζητείται’»)

(β) Στο νέο έκθεμα/πινάκιο θα μένουν μόνον οι υποθέσεις που δεν θα αναβληθούν αυτεπαγγέλτως και θα προτάσσονται οι υποθέσεις χωρίς μάρτυρες. Οι λοιπές θα κατατάσσονται τμηματικά μέσα στην δικαστηριακή ημέρα. Το νέο αυτό πινάκιο/έκθεμα θα γνωστοποιείται στους διαδίκους από το μεσημέρι της προτεραίας της δικασίμου και θα έχει μορφή παρόμοια με αυτή που συνήθως συναντούμε στις προσωρινές διαταγές.

(γ) Το πρωί της δικασίμου θα δικάζονται οι υποθέσεις της νέας τακτικής και οι υποθέσεις χωρίς μάρτυρες («τα απλά ‘συζητείται’») και στην συνέχεια θα αρχίζει η συζήτηση των εναπομεινασών υποθέσεων, που θα περιλαμβάνουν μη συναινετικά αιτήματα αναβολής και υποθέσεις με μάρτυρες.

Από την ρύθμιση απουσιάζουν άλλες περιπτώσεις, κατά τις οποίες δεν γίνεται συζήτηση με μάρτυρες, και οι οποίες θα μπορούσαν να γνωστοποιούνται κι αυτές μέχρι την προτεραία, όπως η παραίτηση από το δικόγραφο ή η βίαιη διακοπή της δίκης. Εκτιμούμε ότι πρόκειται για παραδρομή του νομοθέτη, καθώς η και οι υποθέσεις αυτές καλό είναι να προτάσσονται στο πινάκιο και να λαμβάνεται τούτο υπ’ όψιν κατά την χρονοκατανομή του πινακίου.

Προβληματισμό προκαλεί το γεγονός ότι το όλο σύστημα στηρίζεται στο αν πράγματι οι πληρεξούσιοι δικηγόροι των διαδίκων θα είναι συνεπείς με το βάρος της γνωστοποίησης των προθέσεών τους μέχρι τις 12:00 το μεσημέρι της προτεραίας. Αν κάτι τέτοιο δεν συμβεί, το νέο σύστημα δεν θα μπορεί πρακτικά να εφαρμοστεί.

Επίσης, βάζει σε σκέψεις το γεγονός ότι το μοναδικό μέσο υποβολής της κοινής δήλωσης για την αναβολή ή της πρόθεσης μη εξέτασης μαρτύρων προβλέπεται το e-mail. Εκτιμούμε ότι τούτο προβλέφθηκε προς αποφυγή συνωστισμού στις γραμματείες των δικαστηρίων, αλλά είναι αμφίβολο αν η υποβολή της κοινής δήλωσης ή της πρόθεσης μη εξέτασης μαρτύρων με άλλα μέσα (όπως ιδιοχείρως) είναι δικονομικώς μη παραδεκτή. Εκτιμούμε ότι η αναφορά στην νέα διάταξη έχει περισσότερο καθοδηγητικό χαρακτήρα και καθώς δεν προβλέπει ρητά την ακυρότητα, τυχόν διαφορετικός τρόπος διαβίβασης των ανωτέρω δεν θα πρέπει να κρίνεται άκυρος.

Ε. ΕΝΟΡΚΕΣ ΒΕΒΑΙΩΣΕΙΣ

Πρωτοποριακή για την ελληνική δικονομική πραγματικότητα αποτελεί η ρύθμιση που επιτρέπει την λήψη ένορκης βεβαίωσης ενώπιον δικηγόρου. Οι βασικές παράμετροι της νέας ρύθμισης είναι οι εξής:

(α) Ο δικηγόρος ενώπιον του οποίου λαμβάνεται η ένορκη βεβαίωση πρέπει να είναι διαφορετικός από τους διορισμένους κατά το άρθρο 96 επ. ΚΠολΔ δικηγόρους των διαδίκων.

(β) Ως κατά τόπον αρμόδιος δικηγόρος ορίζεται αυτός που είναι διορισμένος στο Δικαστήριο που είναι αρμόδιο για την κύρια υπόθεση ή έχει την έδρα του στον τόπο κατοικίας ή διαμονής του μάρτυρα.

(γ) Οι λοιπές προϋποθέσεις των άρθρων 421 επ. ΚΠολΔ πρέπει να τηρηθούν στο ακέραιο. 

(δ) Ο δικηγόρος, ενώπιον του οποίου λαμβάνεται η ένορκη βεβαίωση έχει κάποιες διαδικαστικές υποχρεώσεις:

§  Αμέσως μετά τη λήψη της ένορκης βεβαίωσης, ο δικηγόρος ενώπιον του οποίου αυτή δόθηκε την αποστέλλει ηλεκτρονικά στο δικηγορικό σύλλογο στον οποίο ανήκει

§  Ο Δικηγορικός Σύλλογος του δίνει ηλεκτρονική απόδειξη λήψης, ώστε δι’ αυτής να αποκτήσει η ένορκη βεβαίωση βέβαιη χρονολογία και μοναδικό αριθμό.

§  Ο δικηγόρος χορηγεί αντίγραφα της ένορκης βεβαίωσης μαζί με την ως άνω ηλεκτρονική απόδειξη λήψης. Όμοια αντίγραφα χορηγεί και ο οικείος δικηγορικός σύλλογος μέσω της διαδικτυακής πύλης portal.olomeleia.gr

Σημειώνεται ότι ο νέος αυτός τρόπος λήψης των ενόρκων βεβαιώσεων δεν είναι αποκλειστικός. Η λήψη της ένορκης βεβαίωσης ενώπιον Ειρηνοδίκη ή Συμβολαιογράφου παραμένει καθ’ όλα ισχυρή και νόμιμη.

Επίσης, η δυνατότητα για λήψη ένορκης βεβαίωσης ενώπιον Δικηγόρου καθιερώνεται μόνον για τις ενώπιον των πολιτικών δικαστηρίων διαδικασίες. Για τις διοικητικές δίκες τέτοια δυνατότητα δεν παρέχεται, καθώς η κρίσιμη νέα διάταξη δεν επιφέρει καμία αλλαγή στις διατάξεις των άρθρων 184-185 ΚΔΔ, στις οποίες ούτε καν αναφορά κάνει. Άλλωστε, και συστηματικά η νέα διάταξη συμπεριλαμβάνεται στο άρθρο που φέρει τον τίτλο «διατάξεις για την επαναλειτουργία των πολιτικών δικαστηρίων και την διαδικασία της αναγκαστικής εκτέλεσης». Εξάλλου, στο άρθρο που αφορά τις διαδικασίες ενώπιον των διοικητικών δικαστηρίων δεν γίνεται καμία απολύτως αναφορά. Ίσως αυτό οφείλεται και στο γεγονός ότι στην περίπτωση ενόρκων βεβαιώσεων στις διοικητικές δίκες οι διάδικοι μπορούν να υποβάλλουν ερωτήσεις στον εξεταζόμενο μάρτυρα, κάτι που δεν ισχύει στις ένορκες βεβαιώσεις των άρθρων 421 επ. ΚΠολΔ.

Υπογραμμίζουμε ότι η σχετική δυνατότητα για λήψη ενόρκων βεβαιώσεων ενώπιον Δικηγόρου παρέχεται για το χρονικό διάστημα από 1.6.2020 μέχρι 15.9.2020. Δεν είναι σαφές αν οι ένορκες βεβαιώσεις πρέπει να αφορούν σε δίκες που θα διεξαχθούν και αυτές σε αυτό το χρονικό διάστημα. Επειδή σκοπός του νόμου είναι να αποφευχθεί ο συνωστισμός κατά την κρίσιμη για την διάδοση του κορωνοϊού περίοδο και επειδή δεν τίθεται ρητά ως προϋπόθεση της λήψης της βεβαίωσης η δίκη (ενώπιον της οποίας μέλλει να χρησιμοποιηθεί) να διεξαχθεί εντός του ιδίου διαστήματος, ο γράφων κλίνει της εκδοχής ότι δεν απαιτείται και η δίκη να διεξαχθεί μέχρι την 15.9.2020.

ΣΤ. ΠΡΟΣΩΡΙΝΕΣ ΔΙΑΤΑΓΕΣ

Σύμφωνα με την νέα διάταξη, προσωρινές διαταγές των άρθρων 691Α (στο πλαίσιο ασφαλιστικών μέτρων) και 781 του ΚΠολΔ (στο πλαίσιο δικών εκουσίας δικαιοδοσίας), «καθώς και προσωρινές διαταγές ή διατάξεις αποφάσεων επί αιτήσεων αναστολής της εκτέλεσης ή της εκτελεστότητας σε υποθέσεις κάθε φύσης και διαδικασίας», οι οποίες χορηγήθηκαν μέχρι τη ματαιωθείσα λόγω της αναστολής των δικών συζήτηση της σχετικής αίτησης ή ορίστηκε ότι ισχύουν υπό τον όρο διεξαγωγής της συζήτησης αυτής, λογίζονται αυτοδικαίως παραταθείσες μέχρι τη νέα δικάσιμο που ορίζεται οίκοθεν σύμφωνα με όσα εκθέσαμε ανωτέρω.

Ζ. ΠΛΕΙΣΤΗΡΙΑΣΜΟΙ

Η νέα διάταξη είναι δομημένη επί της βάσης ότι από την 1^η Ιουνίου και εφ’ εξής όλες οι πράξεις αναγκαστικής εκτέλεσης επιτρέπονται ανεμπόδιστα με εξαίρεση την διενέργεια των πλειστηριασμών και την επίσπευσή τους. Για τα τελευταία εισάγεται ένα εξαιρετικό δίκαιο που ισχύει μέχρι τις 15.9.2020. Με βάση το τελευταίο:

(α) Ματαιώνονται οι πλειστηριασμοί που έχουν οριστεί για το χρονικό διάστημα από 1.6.2020 μέχρι 31.7.2020. Για τους πλειστηριασμούς αυτούς (που ματαιώνονται κατά τρόπο πρόωρο) ο επισπεύδων έχει το βάρος εντός αποκλειστικής προθεσμίας  τριάντα (30) ημερών από τη δημοσίευση της διάταξης και με την αρχικά εκτιμηθείσα αξία και τιμή πρώτης προσφοράς (δεύτερο εδάφιο της παρ. 1, περ. γ της παρ. 2 του άρθρου 954 και παρ. 2 του άρθρου 993 ΚΠολΔ), να ορίσει νέα ημέρα πλειστηριασμού μετά την 31η.7.2020, τηρώντας κατά τα λοιπά τις νόμιμες προθεσμίες και ιδίως εκείνες της περ. ε της παρ. 2 του άρθρου 954 και της παρ. 2 του άρθρου 993, της παρ. 2 του άρθρου 1011Α ΚΠολΔ ή της ειδικής νομοθεσίας (ιδίως του ν.δ. 17.07/13.08.1923, A' 224). Αν ο επισπεύδων δεν τηρήσει την προθεσμία των 30 ημερών, τότε κάθε δανειστής, εφόσον έχει απαίτηση κατά του οφειλέτη, η οποία στηρίζεται σε εκτελεστό τίτλο, αφού επιδώσει σε εκείνον κατά του οποίου στρέφεται η εκτέλεση, επιταγή προς εκτέλεση, μπορεί να επισπεύσει τον πλειστηριασμό τηρουμένων των νομίμων προθεσμιών. Πρακτικά, δηλαδή οι πλειστηριασμοί του διαστήματος της αναστολής μπορούν να προσδιορισθούν από τις αρχές του 2021 και μετά.

(β) Mutatis mutandis τα ίδια ισχύουν και ως προς τους πλειστηριασμούς που διενεργούνται κατά τον ΚΕΔΕ.

(γ) Στις περιπτώσεις ορισμού ημέρας πλειστηριασμού κατ' εφαρμογή της παρ. 1, του δευτέρου εδαφίου της παρ. 2 και της παρ. 3 του άρθρου 966 ΚΠολΔ, όταν οποιαδήποτε προθεσμία εμπίπτει, έστω και μερικώς, εντός του χρονικού διαστήματος της αναστολής, ο πλειστηριασμός ματαιώνεται και ορίζεται νέα ημέρα πλειστηριασμού, τηρουμένων των προθεσμιών που προβλέπονται στις διατάξεις αυτές.

(δ) Τελευταία κατηγορία πλειστηριασμών που ματαιώνονται είναι εκείνη των πλειστηριασμών που είχαν προσδιορισθεί μέχρι τις 15.6.2020 με βάση το άρθρο 973, την παρ. 4 του άρθρου 1006 και την παρ. 4 του άρθρου 1011Α ΚΠολΔ (δηλαδή έπειτα από υποκατάσταση). Προφανώς το γεγονός ότι πρόκειται για «ταλαιπωρημένους» πλειστηριασμούς αποτελεί το λόγο της «προνομιακής» αυτής αντιμετώπισης. Στην περίπτωση, πάντως, που έχουμε να κάνουμε με πλειστηριασμό της κατηγορίας αυτής που είχε προσδιορισθεί μέχρι τις 15.6.2020, θα πρέπει να ορισθεί νέα ημέρα πλειστηριασμού τηρουμένων των προθεσμιών που προβλέπονται στη διάταξη αυτή.

Στην νέα διάταξη δεν περιέχονται ρυθμίσεις που να ορίζουν την τύχη των εκούσιων πλειστηριασμών της περιόδου από 1.6.2020 μέχρι 31.7.2020, καθώς και τις εκποιήσεις στο πλαίσιο πτωχευτικών ή παραπτωχευτικών διαδικασιών. Η απάντηση δεν είναι τόσο εύκολη, καθώς η ιδιαιτερότητα των διαδικασιών αυτών, καθώς και η έλλειψη μαζικότητάς τους, θα συνηγορούσαν μάλλον υπέρ της δυνατότητας διεξαγωγής τους. Άλλωστε, κατά τον γνωστό ερμηνευτικό κανόνα, το εξαιρετικό δίκαιο πρέπει να ερμηνεύεται στενά.

Η. ΛΟΙΠΕΣ ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ

Κλείνοντας ιδιαίτερα σημαντικές είναι και δύο τελευταίες ρυθμίσεις του νέου άρθρου.

(α) Με την §14 μετατίθεται αναδρομικώς η έναρξη ισχύος της υπαγωγής στην υποχρεωτική πρώτη συνεδρία της διαμεσολάβησης  για τις διαφορές που εκδικάζονται κατά την τακτική διαδικασία και υπάγονται στην καθ` ύλην αρμοδιότητα του Μονομελούς Πρωτοδικείου αν η αξία του αντικειμένου της διαφοράς υπερβαίνει το ποσό των τριάντα χιλιάδων (30.000) ευρώ και του Πολυμελούς Πρωτοδικείου: Αντί της 15.3.2020, ο χρόνος έναρξης ισχύος μετατίθεται για την 1.7.2020.

Σημειώνεται ότι δεν αλλάζει τίποτε ως προς τις οικογενειακές διαφορές του άρθρου 592 ΚΠολΔ (εκτός από αυτές των περιπτώσεων α΄, β΄ και γ΄ της παραγράφου 1 του ιδίου άρθρου), που υπήχθησαν στην υποχρεωτική πρώτη συνεδρία της διαμεσολάβησης από 15.1.2020.

(β) Για το χρονικό διάστημα της αναστολής (13.3.2020 - 31.5.2020) ορίστηκε με την §15 του νέου άρθρου ότι δεν τρέχουν τόκοι επιδικίας. Υπογραμμίζεται ότι η ρύθμιση αφορά όχι το σύνολο των τόκων υπερημερίας, αλλά μόνο το μέρος των τόκων που αντιστοιχεί στους τόκους επιδικίας.

Θ. ΤΕΛΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

Κάποιες από τις νέες ρυθμίσεις εμφανίζουν σημαντικό ενδιαφέρον. Η εισαγωγή της δυνατότητας ενόρκων βεβαιώσεων ενώπιον Δικηγόρων και η χρονοκατανομή του πινακίου θα μπορούσαν να παραμείνουν και μετά την 15^η Σεπτεμβρίου 2020. Ο τρόπος εφαρμογής τους στο σύντομο διάστημα ισχύος των διατάξεων αυτών θα δείξει αν οι διατάξεις αυτές θα αποκτήσουν μονιμότερο χαρακτήρα.

Του Φώτη Κ. Γιαννούλα, Δικηγόρου Αθηνών, fgiannoulas@giannoulas.eu

COVID-19 και αναστολή δικαστηρίων vol. II (Από 12.3.2020 μέχρι την ΚΥΑ 15.5.2020)

Με το παρόν σημείωμα, δεύτερο κατά σειρά, θα επιχειρήσουμε να κάνουμε μια σύνοψη των βασικών διατάξεων που αφορούν την αναστολή λειτουργίας των δικαστηρίων, επικεντρωνόμενοι κυρίως στις δίκες και διαδικασίες ενώπιον των Πολιτικών αφ’ ενός και των Διοικητικών αφ’ ετέρου Δικαστηρίων. Με αυτό συμπληρώνουμε στο προηγούμενο που δημοσιεύσαμε στις 27.4.2020 τι έχει αλλάξει μετά την έκδοση της ΚΥΑ της 15.5.2020 και διορθώνουμε λάθη και παραλείψεις του προηγούμενου σημειώματος, που είχε παραλείψει να αναφερθεί στην ΚΥΑ της 15.3.2020, που ουσιαστικά συμπλήρωσε την αναγκαστικά πιο πρόχειρη ΚΥΑ της 12.3.2020.

Α. Με το άρθρο 11 της ΠΝΠ της 11.3.2020 (ΦΕΚ Α' 55/11-03-2020), που κυρώθηκε με το Ν. 4682/2020 (ΦΕΚ 76 A'/03.04.2020) προβλέφθηκε η δυνατότητα επιβολής από την Διοίκηση του μέτρου της προσωρινής, μερικής ή ολικής, αναστολής της λειτουργίας των δικαστηρίων και των εισαγγελιών της χώρας «προς τον σκοπό της αποφυγής κινδύνου εμφάνισης ή και διάδοσης κορωνοϊού COVID-19 που ενδέχεται να έχουν σοβαρές επιπτώσεις στη δημόσια υγεία». Με την §2 του ιδίου άρθρου εξουσιοδοτήθηκε η Διοίκηση ώστε με κοινή απόφαση των Υπουργών Υγείας, Δικαιοσύνης και Εθνικής Άμυνας (λόγω εμπλοκής και των στρατιωτικών δικαστηρίων) αφ’ ενός μεν να λάβει το μέτρο της αναστολής λειτουργίας των δικαστηρίων, αφ’ ετέρου δε να εκδώσει ειδικούς κανόνες δικαίου αναφορικά με την αναστολή ή «παρέκταση» δικονομικών προθεσμιών, αναστολή ή παράταση παραγραφών, αναστολή διαδικασιών αναγκαστικής εκτέλεσης και διενέργειας πλειστηριασμών, παροχή προσωρινής δικαστικής προστασίας, καθώς και για όλα τα λοιπά ζητήματα που αφορούν στο καθεστώς προσωρινής αναστολής λειτουργίας των δικαστηρίων και των εισαγγελιών της χώρας.

Β.1. Η ΚΥΑ της 12.3.2020

Σε εκτέλεση του άρθρου 11 §2 της ανωτέρω ΠΝΠ, εκδόθηκε αρχικά η υπ’ αριθ. Δ1α/ΓΠ.οικ. 17733/12.3.2020 ΚΥΑ των Υπουργών Υγείας, Δικαιοσύνης και Εθνικής Άμυνας (ΦΕΚ Β΄ 833/12.3.2020), η οποία εφάρμοσε την αναστολή λειτουργίας των δικαστηρίων για το χρονικό διάστημα από 13.3.2020 έως και 27.3.2020, για προληπτικούς λόγους δημόσιας υγείας, κατά τα αναφερόμενα στην από 12.3.2020 εισήγηση της Εθνικής Επιτροπής Προστασίας Δημόσιας Υγείας έναντι του κορωνοϊού COVID-19. Ειδικότερα, η ΚΥΑ της 12.3.2020 εισήγαγε τις εξής βασικές ρυθμίσεις αναφορικά με την λειτουργία των Δικαστηρίων για την ανωτέρω χρονική περίοδο:

Β.1.1. Με το άρθρο πρώτο επιβλήθηκε η προσωρινή αναστολή των δημόσιων συνεδριάσεων του Συμβουλίου της Επικρατείας και των τακτικών διοικητικών δικαστηρίων της Χώρας, με εξαίρεση αυτές που αφορούν την παροχή προσωρινής δικαστικής προστασίας και τη δημοσίευση αποφάσεων.

Με το άρθρο δεύτερο επιβλήθηκε η προσωρινή αναστολή των δημόσιων συνεδριάσεων του Ελεγκτικού Συνεδρίου, πλην αυτών που αφορούν την παροχή προσωρινής δικαστικής προστασίας και τη δημοσίευση αποφάσεων, καθώς και αυτών του VI Τμήματος και του Τμήματος Μείζονος – Επταμελούς Σύνθεσης μόνο για υποθέσεις επιτακτικού δημοσίου συμφέροντος.

Σημειώνουμε ότι για υποθέσεις αρμοδιότητας Συμβουλίου της Επικρατείας και των Τακτικών Διοικητικών Δικαστηρίων, όπως επίσης και για υποθέσεις ενώπιον του Ελεγκτικού Συνεδρίου με την πρώτη αυτή ΚΥΑ δεν είχε οριστεί τίποτε σε σχέσεις με τις δικονομικές ή ουσιαστικές προθεσμίες. Άλλωστε, δεν είχε επιβληθεί η αναστολή λειτουργίας του συνόλου των υπηρεσιών των ανωτέρω δικαστηρίων, παρά μόνο των δημοσίων συνεδριάσεων των δικαστικών σχηματισμών.

Β.1.2. Η εικόνα ως προς τα πολιτικά και ποινικά δικαστήρια και τις εισαγγελίες είναι διαφορετική: Με το άρθρο τρίτο της ΠΝΠ της 12.3.2020 επιβλήθηκε η προσωρινή αναστολή λειτουργίας των πολιτικών δικαστηρίων, ποινικών δικαστηρίων και εισαγγελιών της Χώρας, για το χρονικό διάστημα από 13.3.2020 έως και 27.3.2020. Η αναστολή στην  προκειμένη περίπτωση δεν αφορούσε μόνον στις δημόσιες συνεδριάσεις, αλλά στο σύνολο των υπηρεσιών των Δικαστηρίων. Σε συμφωνία με την καθολική εν προκειμένω αναστολή η διοίκηση αποφάσισε μια σειρά άλλων ρυθμίσεων για την ρύθμιση των προβλημάτων που ανέκυπταν από την καθολική αυτή αναστολή. Έτσι, λοιπόν, αποφασίστηκαν τα εξής:

Με την παράγραφο 1 του άρθρου τρίτου ανεστάλησαν:

α) Οι δίκες ενώπιον των πολιτικών και ποινικών δικαστηρίων,

β) οι νόμιμες και δικαστικές προθεσμίες για τη διενέργεια διαδικαστικών πράξεων και άλλων ενεργειών ενώπιον των υπηρεσιών των δικαστηρίων και των εισαγγελιών, καθώς και η παραγραφή των συναφών αξιώσεων.

γ) οι, κατά τις κείμενες διατάξεις, διαδικασίες αναγκαστικής εκτέλεσης και η διενέργεια πλειστηριασμών.

Η ΚΥΑ αναφέρεται αφ’ ενός μεν στην αναστολή των προθεσμιών για την επιχείρηση διαδικαστικών πράξεων (δικονομικών προθεσμιών), αφ’ ετέρου δε στην αναστολή της παραγραφής των ουσιαστικών αξιώσεων. Δεν γίνεται ειδική αναφορικά στις αποσβεστικές προθεσμίες, εκτιμάται όμως ότι εδώ επιβάλλεται διασταλτική ερμηνεία της ΚΥΑ, καθώς φαίνεται ότι ο κανονιστικός νομοθέτης εκφράστηκε στενότερα από ό,τι ήθελε. Εξάλλου, η αναστολή τόσο των παραγραφών, όσο και των αποσβεστικών προθεσμιών χωρεί και χωρίς ειδική μνεία στην ΚΥΑ, καθώς σύμφωνα με το άρθρο 255 εδ. α΄ ΑΚ «η παραγραφή αναστέλλεται για όσο χρόνο ο δικαιούχος εμποδίστηκε από δικαιοστάσιο ή από άλλο λόγο ανώτερης βίας να ασκήσει την αξίωσή του μέσα στο τελευταίο εξάμηνο του χρόνου της παραγραφής», ενώ κατά το άρθρο 279 ΑΚ επί της αποσβεστικής προθεσμίας τυγχάνουν ανάλογης εφαρμογής οι διατάξεις περί παραγραφής.

Η αναστολή της λειτουργίας των δικαστηρίων δεν ήταν ανεξαίρετη, αλλά με την §2 του ιδίου άρθρου καθιερώθηκαν εξαιρέσεις. Συγκεκριμένα, εξαιρέθηκαν από την αναστολή λειτουργίας των δικαστηρίων:

α) η δημοσίευση αποφάσεων,

β) η χορήγηση προσωρινών διαταγών και η εκδίκαση υποθέσεων ασφαλιστικών μέτρων, που έχουν ήδη προσδιοριστεί προς συζήτηση εντός του χρονικού διαστήματος της αναστολής λειτουργίας των δικαστηρίων,

γ) η εκδίκαση αυτόφωρων πλημμελημάτων,

δ) η κλήρωση των ενόρκων και η έναρξη της συνόδου των Μικτών Ορκωτών Δικαστηρίων και Μικτών Ορκωτών Εφετείων, καθώς και η κλήρωση των συνθέσεων για την εκδίκαση των ποινικών υποθέσεων και των υποθέσεων ασφαλιστικών μέτρων σε όσα δικαστήρια της Χώρας προβλέπεται τέτοια κλήρωση,

ε) η εκδίκαση κακουργημάτων για τους προσωρινά κρατούμενους κατηγορουμένους, των οποίων συμπληρώνεται κατά περίπτωση το ανώτατο όριο προσωρινής κράτησης, στ) οι ποινικές δίκες που αφορούν πλημμελήματα, ο χρόνος παραγραφής των οποίων συμπληρώνεται εντός του χρονικού διαστήματος από την έναρξη της αναστολής μέχρι και τις 31.5.2020,

ζ) οι ποινικές δίκες που αφορούν κακουργήματα, ο χρόνος παραγραφής των οποίων συμπληρώνεται εντός του χρονικού διαστήματος από την έναρξη της αναστολής μέχρι και τις 31.1.2021.

Ειδικά για τις ποινικές δίκες που άρχισαν πριν από την ημερομηνία έναρξης της αναστολής και είχαν διακοπεί για δικάσιμο εντός του χρονικού διαστήματος της αναστολής, ορίστηκε με την παράγραφο 3 του άρθρου τρίτου ότι το δικαστήριο, κατά την ορισθείσα δικάσιμο, αποφασίζει κατά περίπτωση για την εκδίκαση ή την εκ νέου διακοπή αυτών, λαμβανομένων υπόψη των παραπάνω εξαιρέσεων.

Με την §4 του άρθρου τρίτου ορίστηκε ότι η λειτουργία των δικαστηρίων και των εισαγγελιών της χώρας περιορίζεται στην διεκπεραίωση των απολύτως αναγκαίων εργασιών.

Β.2. Η αναλυτικότερη ΚΥΑ της 15.3.2020

Προφανώς λόγω των αναπόφευκτων ατελειών της 1^ης ΚΥΑ της 12.3.2020 που έπρεπε να εκδοθεί μέσα σε ελάχιστο χρόνο, ο κανονιστικός νομοθέτης ένιωσε την ανάγκη να επανέλθει γρήγορα με την έκδοση νέας ΚΥΑ, που ήταν σαφώς αναλυτικότερη της πρώτης. Έτσι, με την υπ’ αριθ. Δ1α/ΓΠ.οικ. 18176/15.3.2020 (ΦΕΚ Β΄ 864/15.3.2020) θεσπίστηκαν αναλυτικότερες ρυθμίσεις. Η περίοδος ισχύος της 2^ης αυτής ΚΥΑ ήταν από τις 16.3.2020 μέχρι την 27.3.2020. Στην πραγματικότητα, η 1^η ΚΥΑ ίσχυσε για τρεις (3) ημέρες, εκ των οποίων οι δύο ήταν Σαββατοκύριακο. Άρα, στην πράξη η 1^η ΚΥΑ ρύθμισε τις διαδικαστικές πράξεις που έλαβαν χώρα την Παρασκευή 13.3.2020.

Β.2.1. Αναλυτικότερα, ενώ με την 1^η ΚΥΑ ανεστάλησαν μόνον οι δημόσιες συνεδριάσεις των δικαστικών σχηματισμών του ΣτΕ, του Ελεγκτικού Συνεδρίου και των Τακτικών Διοικητικών Δικαστηρίων, με την νέα ΚΥΑ:

Β.2.1.1. Ανεστάλη η λειτουργία των εργασιών των δικαστικών σχηματισμών του Συμβουλίου της Επικρατείας, των τακτικών διοικητικών δικαστηρίων της χώρας (άρθρο πρώτο §1 περ. α΄) και του Ελεγκτικού Συνεδρίου (άρθρο δεύτερο §1 περ. α΄).

Β.2.1.2. Ανεστάλησαν οι νόμιμες και δικαστικές προθεσμίες για την διενέργεια διαδικαστικών πράξεων ενώπιον των ανωτέρω Δικαστηρίων, καθώς και οι προθεσμίες παραγραφής των σχετικών αξιώσεων (βλ. ανωτέρω Β.1.1).

Β.2.1.3. Από την αναστολή εργασιών εξαιρέθηκαν για όλες τις ανωτέρω περιπτώσεις δικαστικών σχηματισμών

α) τα αιτήματα έκδοσης προσωρινής διαταγής, τα οποία κατά την ΚΥΑ εξετάζονται κανονικά,

β) όπως και οι επείγουσες αιτήσεις παροχής προσωρινής δικαστικής προστασίας, οι οποίες εκδικάζονται κανονικά (με εξαίρεση την περίπτωση του Ελεγκτικού Συνεδρίου, στο οποίο τέτοια δυνατότητα δεν προβλέπεται).

Για την τελευταία αυτή περίπτωση των αιτήσεων παροχής προσωρινής δικαστικής προστασίας τίθεται το ζήτημα αν η προσθήκη της λέξης «επείγουσες» εισάγει μια επίταση του βαθμού επείγοντος, προκειμένου να επιτραπεί κατά την διάρκεια της αναστολής η εκδίκαση μιας αίτησης παροχής προσωρινής προστασίας ή αν η λέξη «επείγουσες» αναφέρεται στη συνήθη προϋπόθεση του επείγοντος που απαιτούν οι οικείες κάθε δορά διατάξεις.

Β.2.1.4. Ειδικά για τα τακτικά διοικητικά δικαστήρια από την αναστολή εργασιών εξαιρέθηκαν ειδικότερα και

·         αντιρρήσεις κατά της απόφασης κράτησης αλλοδαπού και αιτήσεις ανάκλησης κατά των δικαστικών αποφάσεων που εκδίδονται επί των αντιρρήσεων, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 76 παρ. 3-6 του ν. 3386/2005 (Α’ 212), οι οποίες υποβάλλονται και εκδικάζονται χωρίς κάποια διαφοροποίηση

·         αντιρρήσεις, σύμφωνα με την παρ. 5 του άρθρου πρώτου της από 25.2.2020 Πράξης Νομοθετικού Περιεχομένου (Α’ 42), δηλαδή κατά διοικητικών πράξεων που αφορούν παραβίαση μέτρων σχετικών με την προστασία από τον κορωνοϊό

Β.2.1.5. Ειδικά για το Συμβούλιο της Επικρατείας και το Ελεγκτικό Συνέδριο εξαιρέθηκαν και ρητώς οι εργασίες που δεν σχετίζονται με την απονομή δικαιοδοτικού έργου και δη για μεν το ΣτΕ εξαιρέθηκε η επεξεργασία επειγόντων προεδρικών διαταγμάτων, για δε το Ελεγκτικό Συνέδριο εξαιρέθηκαν οι εργασίες των Κλιμακίων προσυμβατικού ελέγχου, του VI Τμήματος και του Τμήματος Μείζονος - Επταμελούς Σύνθεσης αποκλειστικά για επείγουσες υποθέσεις επιτακτικού δημοσίου συμφέροντος (άρθρο τρίτο §2 περ. α΄).

Β.2.1.6. Τέλος, από την αναστολή, εξαιρέθηκαν οι (και με τηλεδιάσκεψη) διασκέψεις των δικαστικών σχηματισμών, η έκδοση δικαστικών αποφάσεων.

Β.2.1 Όσον αφορά στα πολιτικά και ποινικά δικαστήρια η νέα αυτή αναλυτικότερη ΚΥΑ της 15.3.2020 διέλαβε ρύθμιση περί γενικής αναστολής: Με το άρθρο τέταρτο §1 η νέα ΚΥΑ επέβαλε την προσωρινή αναστολή λειτουργίας των πολιτικών δικαστηρίων, ποινικών δικαστηρίων και εισαγγελιών της χώρας, για το χρονικό διάστημα από 16.3.2020 έως και 27.3.2020.

Β.2.2. Πέραν αυτής της γενικής αναστολής η νέα ΚΥΑ της 15.3.2020 όρισε και ειδικότερα ότι επέβαλε ειδικότερα την αναστολή:

α) Των δικών ενώπιον των πολιτικών και ποινικών δικαστηρίων,

β) των νομίμων και δικαστικών προθεσμιών για τη διενέργεια διαδικαστικών πράξεων και άλλων ενεργειών ενώπιον των υπηρεσιών των δικαστηρίων και των εισαγγελιών, καθώς και της παραγραφής των συναφών αξιώσεων,

γ) των, κατά τις κείμενες διατάξεις, διαδικασιών αναγκαστικής εκτέλεσης και της διενέργειας πλειστηριασμών.

Για τις ουσιαστικές και δικονομικές προθεσμίες ισχύουν όσα αναφέραμε και στο πλαίσιο της 1^ης ΚΥΑ της 12.3.2020.

Ειδικά όσον αφορά στην αναγκαστική εκτέλεση, είναι εκτιμούμε σαφές από η καθιερούμενη αναστολή αφορά όλες τις πράξεις αναγκαστικής εκτέλεσης, η δε διενέργεια των πλειστηριασμών αναφέρεται κυρίως για επίταση και έμφαση.

Β.2.3. Από την γενική αναστολή εργασιών εξαιρούνται ρητά οι εξής διαδικασίες:

α) Η χορήγηση και ανάκληση προσωρινών διαταγών, οι οποίες γίνονται χωρίς κλήτευση του αντιδίκου. Οι προσωρινές διαταγές που έχουν χορηγηθεί και έχουν ισχύ έως την συζήτηση της υπόθεσης, παρατείνονται οίκοθεν με απόφαση του Προέδρου Υπηρεσίας,

β) η εκδίκαση αυτόφωρων πλημμελημάτων, εφόσον αφορά κατηγορούμενο που κρατείται δυνάμει των διατάξεων περί αυτόφωρης διαδικασίας,

γ) η κλήρωση των ενόρκων και η έναρξη της συνόδου των Μικτών Ορκωτών Δικαστηρίων και Μικτών Ορκωτών Εφετείων, εφόσον κατά τη σύνοδο είναι προσδιορισμένες προς εκδίκαση υποθέσεις που εμπίπτουν στις κατωτέρω περιπτώσεις δ’ και ε’, καθώς και η κλήρωση των συνθέσεων για την εκδίκαση των ποινικών υποθέσεων και των υποθέσεων ασφαλιστικών μέτρων σε όσα δικαστήρια της χώρας προβλέπεται τέτοια κλήρωση,

δ) η εκδίκαση κακουργημάτων για τους προσωρινά κρατούμενους κατηγορουμένους, των οποίων συμπληρώνεται κατά περίπτωση το ανώτατο όριο προσωρινής κράτησης,

ε) οι ποινικές δίκες που αφορούν κακουργήματα, ο χρόνος παραγραφής των οποίων συμπληρώνεται εντός του χρονικού διαστήματος από την έναρξη της αναστολής μέχρι και τις 31.1.2021. Το δικαστήριο αποφασίζει, κατά περίπτωση, για την εκδίκαση ή τη διακοπή αυτών,

στ) η δημοσίευση αποφάσεων.

Σημειώνεται ότι η ρύθμιση περί εκδίκασης των αιτημάτων προσωρινών διαταγών χωρίς κλήτευση του αντιδίκου δεν περιεχόταν στην 1^η ΚΥΑ της 12.3.2020. Μια τέτοια όμως ευχέρεια του δικαστή πηγάζει ούτως ή άλως από το άρθρο 687 §1 ΚΠολΔ. Πιθανότατα όμως η πιθανολογούμενη βάσει της μόνιμης – και σχεδόν απόλυτης – απροθυμία των δικαστών να εφαρμόζουν (και προ κορωνοϊού) στην πράξη το άρθρο 687 §1 ΚΠολΔ, οδήγησε τον κανονιστικό νομοθέτη να «επιβάλει» την μη κλήτευση ως ειδικότερο μέσο «κοινωνικής αποστασιοποίησης. Κατά την γνώμη του γράφοντος, η διάταξη αυτή της ΚΥΑ στο βαθμό που καθιερώνει την υποχρεωτική μη κλήτευση του αντιδίκου συνιστά μέτρο που παραβιάζει υπέρμετρα και δη κατά παράβαση της αναλογικότητας την αρχή της δίκαιης δίκης (άρθρο 20 §1 Συντάγματος και άρθρο 6 της ΕΣΔΑ). Θα μπορούσαν να επιβληθούν μέτρα τήρησης μεγάλων αποστάσεων και η υποχρέωση συζήτησης των αιτημάτων αυτών όχι στα στενά γραφεία των δικαστών, αλλά σε άδεια ακροατήρια, στα οποία οι αποστάσεις που θα μπορούσαν να υπάρξουν είναι πολύ μεγάλες.

Ενδεχομένως, για άλλη μια φορά αποδεικνύεται ότι η απροθυμία των δικαστών να εφαρμόσουν μια εξουσία/ευχέρειά τους, ενδεχομένως με φειδώ και με προσαρμογή στις ανάγκες της εξατομικευμένης παροχής δικαστικής προστασίας (εδώ η μόνιμη και απόλυτη απροθυμία χρήσης του εργαλείου του άρθρου 687 §1 ΚΠολΔ), οδηγεί σε ανεπιεικείς και άδικες (με την ευρύτερη έννοια) λύσεις.

Β.2.4 Ειδικά για τις ποινικές δίκες που άρχισαν πριν την ημερομηνία έναρξης της αναστολής και έχουν διακοπεί για δικάσιμο εντός του χρονικού διαστήματος της αναστολής, το δικαστήριο, κατά την ορισθείσα δικάσιμο, αποφασίζει κατά περίπτωση για την εκδίκαση ή την εκ νέου διακοπή αυτών, λαμβανομένων υπόψη των παραπάνω εξαιρέσεων.

Β.2.5. Και η ΚΥΑ αυτή επαναλαμβάνει την ρύθμιση της 1^ης ΚΥΑ, κατά την οποία η λειτουργία των δικαστικών υπηρεσιών και των Εισαγγελιών περιορίζεται στις αναγκαίες ενέργειες για τη διεκπεραίωση των υποθέσεων που, κατά την ΚΥΑ, εκδικάζονται ενώπιον των δικαστηρίων, καθώς και εκείνων που, κατά περίπτωση και κατά την κρίση του οργάνου διοίκησης εκάστης αυτών, έχουν κατεπείγοντα χαρακτήρα και χρήζουν άμεσης αντιμετώπισης. Τα ειδικότερα ζητήματα λειτουργίας των ως άνω υπηρεσιών ρυθμίζονται με αποφάσεις των οργάνων διοίκησης αυτών.

Β.2.6. Συμπερασματικά, η πρώτη περίοδος αναστολής άρχισε από τις 13.3.2020 και διήρκεσε μέχρι τις 27.3.2020, ρυθμίστηκε δε διαδοχικά από την ΚΥΑ της 12.3.2020 (που ουσιαστικά ρύθμισε τις διαδικαστικές πράξης της πρώτης μέρας αναστολής, της Παρασκευής 13.3.2020 και κράτησε τις δικονομικές και ουσιαστικές προθεσμίες σε αναστολή για 3 μέρες) και της 15.3.2020 (που ήταν αναλυτικότερη και άφηνε λιγότερα κενά σε σχέση με την πρώτη).

Β.3. ΟΙ ΚΥΑ ΤΗΣ 27.3.2020 ΚΑΙ ΤΗΣ 10.4.2020 ΠΟΥ ΒΑΣΙΚΑ ΠΑΡΕΤΕΙΝΑΝ ΤΗΝ ΙΣΧΥ ΤΟΥ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ

Με την λήξη της διάρκειας της πρώτης περιόδου αναστολής (που ρυθμίστηκε διαδοχικά από τις ΚΥΑ της 12.3.2020 και 15.3.2020) και δη στις 27.3.2020 εκδόθηκε νέα ΚΥΑ με αριθμό Δ1α/Γ.Π.οικ.21159/27.3.2020 (ΦΕΚ Β΄ 1074/27.3.2020), μετά δε την λήξη και της δεύτερης αυτής περιόδου, και δη στις 11.4.2020 εκδόθηκε νέα ΚΥΑ με αριθμό Δ1α/ΓΠ.οικ.24403/11.4.2020 (ΦΕΚ Β΄ 1301/11.4.2020).

Οι νέες αυτές ΚΥΑ ήταν σχεδόν πανομοιότυπες κατά το περιεχόμενο με την ΚΥΑ της 15.3.2020 και το μόνο που ουσιαστικά μετέβαλαν ήταν η διάρκεια ισχύος του πλαισίου αναστολής που είχε θεσπισθεί. Η ΚΥΑ της 27.3.2020 ίσχυε από 28.3.2020 μέχρι 10.4.2020, η δε ΚΥΑ της 11.4.2020 ίσχυε από 11.4.2020 μέχρι 28.4.2020.

Πέραν του χρόνου ισχύος οι νέες αυτές ΚΥΑ ενέτασσαν στο πλαίσιο των αναστολών και τις δίκες ενώπιον του Ανωτάτου Ειδικού Δικαστηρίου και των Ειδικών Δικαστηρίων του άρθρου 88 παρ. 2 του Συντάγματος και του άρθρου 99 του Συντάγματος (άρθρο πρώτο §1 περ. α΄) και προέβλεπαν αναστολή των νομίμων και δικαστικών προθεσμιών ενώπιον των ανωτέρω δικαστηρίων και την αναστολή της παραγραφής των σχετικών αξιώσεων.

Β.4. Η ΚΥΑ της 25.4.2020

Η ΚΥΑ της 25.4.2020 περιείχε σημαντικές διαφοροποιήσεις σε σχέση με το αμέσως προηγούμενο πλαίσιο αναστολής, καθώς το δικαστικό σύστημα άρχισε να ετοιμάζεται να επανέλθει σε κανονικούς ρυθμούς. Πρόκειται για την υπ’ αριθ. Δ1α/ΓΠ.οικ.26804/25.4.2020 ΚΥΑ των Υπουργών Υγείας, Δικαιοσύνης και Εθνικής Άμυνας (ΦΕΚ Β 1588/25.4.2020), η οποία ίσχυε από 28.4.2020 μέχρι 15.5.2020. Οι βασικές διαφοροποιήσεις του από 28.4.2020 πλαισίου αναστολής ήταν οι εξής:

Β.4.1. Όσον αφορά στις διαδικασίες ενώπιον του ΣτΕ, των Τακτικών Διοικητικών Δικαστηρίων και του Ελεγκτικού Συνεδρίου το προηγούμενο πλαίσιο παρατείνεται από τις 28.4.2020 μέχρι τις 5.5.2020. Από τις 6.5.2020 και μέχρι τις 15.5.2020 πέραν των εξαιρέσεων που είχαν ήδη θεσπιστεί με τις προηγούμενες ΚΥΑ της 27.3.2020 και 10.4.2020, εισάγονται και οι εξής πρόσθετες εξαιρέσεις της αναστολής των εργασιών των δικαστικών σχηματισμών:

Β.4.1.1. Ενώπιον του ΣτΕ εκδικάζονται οι ώριμες προς συζήτηση υποθέσεις, κατά τις διατάξεις του άρθρου 22 παρ. 4 του π.δ. 18/1989 (Α’ 8), για τις οποίες έχει υποβληθεί από όλους τους διαδίκους κοινή ή ξεχωριστή δήλωση περί παράστασης χωρίς εμφάνιση στο ακροατήριο, κατά τα οριζόμενα στην παρ. 6 του άρθρου 33 του π.δ. 18/1989, εφόσον συντρέχουν και οι λοιπές νόμιμες προϋποθέσεις για τη συζήτησή τους. Οι λοιπές υποθέσεις αναβάλλονται υποχρεωτικά από το δικαστήριο σε επόμενη δικάσιμο, οι δε διάδικοι, εφόσον έχουν κλητευθεί νόμιμα, δεν κλητεύονται εκ νέου. Περαιτέρω, εξετάζονται αιτήματα έκδοσης προσωρινών διαταγών (όπως και μέχρι τις 25.4.2020) και οι αιτήσεις παροχής προσωρινής δικαστικής προστασίας (πλέον η λέξη «επείγουσες» αιτήσεις παροχής προσωρινής δικαστικής προστασίας εξαλείφεται)

Β.4.1.2. Ενώπιον των Τακτικών Διοικητικών Δικαστηρίων:

·         Για τις ακυρωτικές διαφορές: Εκδικάζονται οι ώριμες προς συζήτηση υποθέσεις, κατά τις διατάξεις του άρθρου 22 παρ. 4 του π.δ. 18/1989 (Α’ 8), για τις οποίες έχει υποβληθεί από όλους τους διαδίκους κοινή ή ξεχωριστή δήλωση περί παράστασης χωρίς εμφάνιση στο ακροατήριο, κατά τα οριζόμενα στην παρ. 6 του άρθρου 33 του π.δ. 18/1989, εφόσον συντρέχουν και οι λοιπές νόμιμες προϋποθέσεις για τη συζήτησή τους. Οι λοιπές υποθέσεις αναβάλλονται υποχρεωτικά από το δικαστήριο σε επόμενη δικάσιμο, οι δε διάδικοι, εφόσον έχουν κλητευθεί νόμιμα, δεν κλητεύονται εκ νέου.

·         Για τις διαφορές ουσίας: εκδικάζονται οι υποθέσεις για τις οποίες έχει υποβληθεί από όλους τους διαδίκους κοινή ή ξεχωριστή δήλωση περί παράστασης χωρίς εμφάνιση στο ακροατήριο κατά τα οριζόμενα στην παρ. 2 του άρθρου 133 του Κώδικα Διοικητικής Δικονομίας (ν. 2717/1999, Α’ 97), εφόσον συντρέχουν και οι λοιπές νόμιμες προϋποθέσεις για τη συζήτησή τους. Οι λοιπές υποθέσεις αναβάλλονται υποχρεωτικά από το δικαστήριο σε επόμενη δικάσιμο, οι δε διάδικοι, εφόσον έχουν κλητευθεί νόμιμα, δεν κλητεύονται εκ νέου.

·         Πέραν των ανωτέρω, με το άρθρο δεύτερο ορίστηκε ότι, πέραν των υποθέσεων που εκδικάζονταν σύμφωνα με το από 27.3.2020 πλαίσιο, από τις 6.5.2020 ενώπιον των τακτικών διοικητικών δικαστηρίων εξετάζονται αιτήματα έκδοσης προσωρινών διαταγών και οι αιτήσεις παροχής προσωρινής δικαστικής προστασίας (και εδώ η λέξη «επείγουσες» αιτήσεις παροχής προσωρινής δικαστικής προστασίας εξαλείφεται).

Β.4.1.3. Ενώπιον του Ελεγκτικού Συνεδρίου:

α) Διενεργούνται από τους οικείους δικαστικούς σχηματισμούς συνεδριάσεις χωρίς την εμφάνιση διαδίκων στο ακροατήριο και συζητούνται οι υποθέσεις, για τις οποίες έχει υποβληθεί από όλους τους διαδίκους κοινή ή ξεχωριστή από τον καθένα τους δήλωση, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στην παρ. 2 του άρθρου 133 του Κώδικα Διοικητικής Δικονομίας (ν. 2717/1999, Α’ 97) που εφαρμόζεται αναλογικά δυνάμει του άρθρου 123 του π.δ. 1225/1981 (Α΄ 304) όπως ισχύει, συντρεχουσών και των λοιπών νομίμων προϋποθέσεων. Οι λοιπές υποθέσεις αναβάλλονται υποχρεωτικά από το δικαστήριο σε επόμενη δικάσιμο, οι δε διάδικοι, εφόσον έχουν κλητευθεί νόμιμα, δεν κλητεύονται εκ νέου.

β) Εξετάζονται αιτήματα έκδοσης προσωρινών διαταγών

γ) Διενεργούνται οι εργασίες των Κλιμακίων προσυμβατικού ελέγχου.

Β.4.2. Όσον αφορά στα πολιτικά και ποινικά δικαστήρια, η μοναδική διαφοροποίηση που προβλέπεται από την ΚΥΑ είναι ότι στις εξαιρέσεις από την αναστολή προστέθηκαν και δη από τις 28.4.2020 (και όχι από 6.5.2020, όπως ισχύει στα διοικητικά δικαστήρια) οι δίκες ασφαλιστικών μέτρων που έχουν ως αντικείμενο:

·         εγγυοδοσία,

·         εγγραφή ή εξάλειψη ή μεταρρύθμιση προσημείωσης υποθήκης (συναινετικώς ή με αντιδικία, καθώς ο νόμος δεν διακρίνει),

·         συντηρητική κατάσχεση κινητής ή ακίνητης περιουσίας,

·         δικαστική μεσεγγύηση,

·         σφράγιση, αποσφράγιση, απογραφή και δημόσια κατάθεση κατά τα άρθρα 737, 738 ΚΠολΔ (π.δ. 503/1985, Α’ 182),

·         Ευρωπαϊκή διαταγή δέσμευσης λογαριασμού κατ’ άρθρο 738Α ΚΠολΔ,

·         τις ανακλήσεις αυτών, καθώς και

·         τις σχετικές με αυτές διαφορές του άρθρου 702 ΚΠολΔ (διαφορές περί την εκτέλεση ασφαλιστικού μέτρου).

Σημειώνεται ότι η χορήγηση και ανάκληση προσωρινών διαταγών, εξακολουθούν να γίνονται χωρίς κλήτευση του αντιδίκου, κάτι που θα μπορούσε να κριθεί ως αντινομία, δεδομένου ότι για μια μερίδα υποθέσεων δεν επιτρέπεται απλώς η χορήγηση προσωρινών διαταγών, αλλά και η κανονική συζήτησή τους, ενώ για το σύνολο των λοιπών περιπτώσεων αδιακρίτως επιβάλλεται η ακρωτηριασμένη διαδικασία της χορήγησης της προσωρινής διαταγής χωρίς την τήρηση της αρχαιοελληνικής προϋπόθεσης «Μηδενί δίκην δικάσεις, πριν αμφοίν μύθον ακούσεις», ενώ, όπως προείπαμε, θα μπορούσαν να υπάρξουν τεχνικές λύσεις έστω και μετά την in concreto στάθμιση του δικάζοντος Δικαστή.

Επίσης, είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι παραμένει αμετάβλητη μέχρι και τις 15.5.2020 τόσο η αναστολή των ουσιαστικών και δικονομικών προθεσμιών, όσο και η απαγόρευση της διενέργειας κάθε πράξης αναγκαστικής εκτέλεσης και προφανώς και η διενέργεια των πλειστηριασμών.

Β.5. ΤΟ ΑΡΘΡΟ 17 Ν. 4684/2020

Ταυτόχρονα με την έκδοση της ανωτέρω ΚΥΑ τέθηκε σε ισχύ το άρθρο 17 Ν. 4684/2020 (ΦΕΚ Α΄ 86/25.4.2020), κατά το οποίο από το σύνολο των υποθέσεων που κατ’ εξαίρεση δικάζονται από τις 28.4.2020, ειδικά για τις υποθέσεις συναινετικής εγγραφής προσημείωσης υποθήκης και για περιορισμένο χρονικό διάστημα, ήτοι από 28.4.2020 μέχρι 30.6.2020 κατά παρέκκλιση της γενικώς ισχύουσας προφορικότητας που προβλέπεται από το άρθρο 115 §2 ΚΠολΔ οι διάδικοι μπορούν να παρίστανται με την γνωστή δήλωση του άρθρου 242 §2 ΚΠολΔ. Παράλληλα, στην δήλωση αυτή πρέπει να επισυνάπτεται και η έγγραφη συναίνεση του προσώπου που παραχωρεί την προσημείωση, στην οποία πρέπει να προσδιορίζονται σαφώς η ασφαλιζόµενη µε την προσηµείωση απαίτηση και το ποσό της απαίτησης για το οποίο χορηγείται η συναινετική εγγραφή προσηµείωσης και περιγράφεται λεπτοµερώς το προσηµειούµενο ακίνητο. Στην έγγραφη συναίνεση πρέπει να θεωρείται το γνήσιο της υπογραφής ακόμη και από τον πληρεξούσιο δικηγόρο του παραχωρούντος την προσημείωση. Πρόκειται για την γνωστή υπογραφή που σημειωνόταν επί της πρώτης σελίδας της αίτησης εγγραφής προσημείωσης υποθήκης, που όμως επειδή τώρα πρέπει να θεωρείται το γνήσιο της υπογραφής του παραχωρούντος την προσημείωση, πρέπει η έγγραφη αυτή συναίνεση να καταχωρείται σε ξεχωριστό έγγραφο.

Β.6. Η ΚΥΑ ΤΗΣ 15.5.2020

Στις 15.5.2020 εκδόθηκε η υπ’ αριθ. Δ1α/ΓΠ.οικ. 30340/15.5.2020 (ΦΕΚ Β΄, 1857/15.5.2020) που ρύθμισε την αναστολή λειτουργίας των δικαστηρίων από τις 15.5.2020 μέχρι τις 31.5.2020.

Η νέα ΚΥΑ ουσιαστικά επανέλαβε το πλαίσιο ρύθμισης που τέθηκε σε ισχύ με την από 25.4.2020 ΚΥΑ. Η μόνη ουσιαστική διαφοροποίηση έχει να κάνει με την §4 του άρθρου τέταρτου, με την οποία από 18.5.2020 επανέρχονται σε πλήρη λειτουργία οι γραμματείες των δικαστηρίων και των εισαγγελιών της χώρας, αλλά αφέθηκαν να ρυθμιστούν με αποφάσεις των οργάνων διοίκησης των Δικαστηρίων τα ειδικότερα ζητήματα που ανάγονται στην εύρυθμη διεξαγωγή των εργασιών τους, καθώς και εκείνα που, κατά περίπτωση και κατά την κρίση του οργάνου διοίκησης εκάστης αυτών, έχουν κατεπείγοντα χαρακτήρα και χρήζουν άμεσης αντιμετώπισης.

Σημειώνεται περισσότερο για έμφαση ότι παρά την λειτουργία των γραμματειών – και άρα την δυνατότητα κατάθεσης δικογράφων εν γένει, δεν άλλαξε τίποτε για το διάστημα από 16.5.2020 μέχρι 31.5.2020 ως προς την αναστολή των νόμιμων και δικαστικών δικονομικών προθεσμιών, αλλά και της παραγραφής των ουσιαστικών αξιώσεων.

Πάντως, προξενεί πραγματικά πολύ μεγάλη εντύπωση ότι ο κανονιστικός νομοθέτης μολονότι εξαιρεί από την αναστολή τις υποθέσεις προσωρινής δικαστικής προστασίας συνολικά που αφορούν διοικητικές διαφορές (και ενώπιον του ΣτΕ και ενώπιον του ΕλΣυν, αλλά και ενώπιον των Τακτικών Διοικητικών Δικαστηρίων) και μάλιστα ήδη από τις 13.3.2020 πολύ περισσότερο δε από τις 6.5.2020, στην περίπτωση των πολιτικών δικαστηρίων και των ιδιωτικών διαφορών δεν επιτρέπει την διεξαγωγή παρά ελάχιστων δικών ασφαλιστικών μέτρων (από τις 28.4.2020 και μετά), ενώ συνεχίζει μέχρι και τις 31.5.2020 να επιτρέπει την εξέταση προσωρινών διαταγών με μια εντελώς ακρωτηριασμένη διαδικασία, που δεν επιτρέπει την ακρόαση του αντιδίκου. Είναι δύσκολο να σκεφθεί κανείς ότι ήταν ανέφικτο να οργανωθεί μια διαδικασία συζήτησης προσωρινών διαταγών στα πολιτικά πρωτοδικεία της χώρας με κλήτευση και της αντίδικης πλευράς, για να δικαιολογεί αυτήν την διαφορετική μεταχείριση, την ώρα που μάλιστα όλες οι δικαστικές αίθουσες των πολιτικών δικαστηρίων είναι άδειες.

Γ. ΥΠΟΘΗΚΟΦΥΛΑΚΕΙΑ ΚΑΙ ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΚΑ ΓΡΑΦΕΙΑ

Όσον αφορά στα Υποθηκοφυλακεία και Κτηματολογικά Γραφεία, η λειτουργία αυτών είχε ανασταλεί από 20.3.2020 μέχρι 2.4.2020 με την με αριθμό Δ1α/ΓΠ.οικ. 19738/19/3/2020 Κ.Υ.Α των Υπουργών Ανάπτυξης, Υγείας, Προστασίας του Πολίτη, Εσωτερικών και Εργασίας (ΦΕΚ Β΄ 936/19-03-2020), στην συνέχεια δε παρατάθηκε από 3.4.2020 μέχρι 10.4.2020 με την υπ’ αριθ. Δ1α/ΓΠ.οικ. 22124/1.4.2020 ΚΥΑ των ιδίων Υπουργών (ΦΕΚ Β΄, 1117/1.4.2020). Από τις 11.4.2020, δε, μέχρι τις 27.4.2020 η αναστολή λειτουργίας παρατάθηκε με την υπ’ αριθ. Δ1α/ΓΠ.οικ.24404/10.4.2020 (ΦΕΚ Β 1302/10.4.2020).

Ήδη με την Δ1α/ΓΠ.οικ.26805 ΚΥΑ των Υπουργών Ανάπτυξης, Υγείας, Προστασίας του Πολίτη, Εσωτερικών και Εργασίας (ΦΕΚ Β΄ 1587/25.4.2020) ήρθη η αναστολή λειτουργίας των Υποθηκοφυλακείων και Κτηματολογικών Γραφείων από τις 28.4.2020. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με το άρθρο πρώτο της ΚΥΑ, επιτρέπονται οι κάθε είδους συναλλαγές, καθώς και ο έλεγχος των αρχείων σύμφωνα με απόφαση του Προϊσταμένου του καθ’ ύλην αρμόδιου Υποθηκοφυλακείου, Κτηματολογικού Γραφείου ή Υποκαταστήματος του Φορέα «Ελληνικό Κτηματολόγιο», που τοιχοκολλάται στην είσοδο της Υπηρεσίας και αναρτάται στην ιστοσελίδα της, εφόσον διαθέτει. Στην απόφαση αυτή ορίζονται όλες οι αναγκαίες λεπτομέρειες για τη λειτουργία της υπηρεσίας, ο μηχανισμός ελέγχου, προκειμένου να αποφευχθούν φαινόμενα συνωστισμού και συμφόρησης εντός της υπηρεσίας, η τηρητέα διαδικασία για τον αερισμό των κοινοχρήστων χώρων της, καθώς και κάθε άλλο αναγκαίο μέτρο για την ασφαλή λειτουργία της, που τηρούνται υπ’ ευθύνη του Προϊσταμένου, ενόψει της πανδημίας του κορωνοϊού COVID-19.

Σε κάθε περίπτωση πρέπει να τηρούνται τα υγειονομικά μέτρα για τις άνω υπηρεσίες, σύμφωνα με την από 24.4.2020 εισήγηση της 33^ης Συνεδρίασης της Επιτροπής Αντιμετώπισης Εκτάκτων Συμβάντων Δημοσίας Υγείας από Λοιμογόνους Παράγοντες: 1) σύσταση για χρήση μάσκας, 2) διαθεσιμότητα αντισηπτικού σε όλους τους χώρους, 3) απόσταση μεταξύ φυσικών προσώπων κατ’ ελάχιστον 1,5 μέτρου και 4) καθορισμός ανώτατου ορίου εισερχομένων ατόμων εντός αιθουσών και εν γένει περίκλειστων χώρων, ενός (1) ατόμου ανά 10 τ.μ.

Δ. Κλείνοντας και για να είμαστε πιο πρακτικοί, οι άμεσες διαφοροποιήσεις από το καθεστώς της σχεδόν πλήρους αναστολής των δικαστικών υπηρεσιών συνοψίζονται στις ακόλουθες:

-          Από την Τρίτη 28 Απριλίου 2020 έχουμε σε πλήρη λειτουργία Υποθηκοφυλακεία και Κτηματολογικά Γραφεία.

-          Από τις 28.4.2020 πέραν των γνωστών υποθέσεων προσωρινών διαταγών χωρίς κλήτευση μπορούμε να δικάζουμε με κανονική διαδικασία υποθέσεις ασφαλιστικών μέτρων για εγγυοδοσία, εγγραφή ή εξάλειψη ή μεταρρύθμιση προσημείωσης υποθήκης (συναινετικώς ή με αντιδικία), συντηρητική κατάσχεση κινητής ή ακίνητης περιουσίας, δικαστική μεσεγγύηση, σφράγιση, αποσφράγιση, απογραφή και δημόσια κατάθεση κατά τα άρθρα 737, 738 ΚΠολΔ (π.δ. 503/1985, Α’ 182), Ευρωπαϊκή διαταγή δέσμευσης λογαριασμού κατ’ άρθρο 738Α ΚΠολΔ, τις ανακλήσεις αυτών, καθώς και τις σχετικές με αυτές διαφορές του άρθρου 702 ΚΠολΔ (διαφορές περί την εκτέλεση ασφαλιστικού μέτρου).

-          Ειδικά για τις συναινετικές προσημειώσεις και συναινετικές ανακλήσεις επιτρέπεται και μέχρι τις 30.6.2020 η παράσταση με δήλωση του άρθρου 242 §2 ΚΠολΔ και με έγγραφη συναίνεση του παραχωρούντος την προσημείωση με θεωρημένο το γνήσιο της υπογραφής του ακόμη και από τον πληρεξούσιο δικηγόρο του.

-          Ήδη από τις 6.5.2020 και μέχρι 15.5.2020 στο ΣτΕ, τα Τακτικά Διοικητικά Δικαστήρια και στο Ελεγκτικό Συνέδριο δικάζονται οι ώριμες υποθέσεις εφ’ όσον κατατεθεί δήλωση από όλες τις διάδικες πλευρές.

-          Από τις 18.5.2020 επανέρχεται η λειτουργία των γραμματειών των πολιτικών και ποινικών δικαστηρίων, με διατήρηση όμως της αναστολής των δικονομικών και ουσιαστικών προθεσμιών που αναφέρονται στο πλαίσιο της αναστολής, καθώς και της απαγόρευσης κάθε πράξης αναγκαστικής εκτέλεσης.

-          Λόγω όμως του ότι τα ειδικότερα θέματα λειτουργίας κάθε δικαστηρίου επαφίεται σε αποφάσεις του κάθε δικαστηρίου, χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή όχι τόσο μήπως παρατηρηθεί απώλεια κάποια προθεσμίας – καθώς αυτές παραμένουν σε αναστολή – όσο προς αποφυγή περιττής ταλαιπωρίας.

…………………………………………..

Το παρόν σημείωμα δεν έχει ως φιλοδοξία να προσεγγίσει όλα τα ζητήματα που έχουν να κάνουν με την από 13.3.2020 ισχύουσα αναστολή, αλλά κυρίως να σκιαγραφήσει τις διατάξεις που έχουν εξ αρχής θεσπιστεί, πώς αυτές διαμορφώθηκαν στην πορεία και πώς διαμορφώνεται η κατάσταση σήμερα που η αναστολή αυτή αρχίζει σιγά-σιγά να χαλαρώνει.

Προσπάθεια του γράφοντος θα είναι η επικαιροποίηση του παρόντος κειμένου κάθε φορά που θα προστίθενται νέες κρίσιμες διατάξεις. Το παρόν αποτελεί δεύτερη επικαιροποιημένη και διορθωμένη εκδοχή του πρώτου κειμένου.

Του Φώτη Κ. Γιαννούλα, Δικηγόρου, ΜΔΕ Αστικού Δικαίου, fgiannoulas@giannoulas.eu