ΕΚΟΥΣΙΑ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ: Κυκεώνα συνέχεια (εκδοχή 16.1.2021)

Η νέα ΚΥΑ υπ’ αριθ. Δ1α/ΓΠ.οικ. 3060 (ΦΕΚ τ. Β΄ 89/16.1.2021) προβαίνει σε σημαντικές αλλαγές όσον αφορά στο καθεστώς διεξαγωγής των δικών εκουσίας δικαιοδοσίας από αύριο 18.1.2021 και μέχρι την Παρασκευή 22.1.2021.

Αν δεν έχω υποπέσει σε κάποιo μεγάλo σφάλμα σε σχέση με όσα κατάλαβα μελετώντας την, η νέα ΚΥΑ δημιουργεί την εξής περιπτωσιολογία σε σχέση με τις δίκες εκουσίας:

α) Ο κανόνας είναι ότι οι δίκες εκουσίας α΄ και β΄ βαθμού δικάζονται μόνον εφ’ όσον οι διάδικοι δεν επιθυμούν την εξέταση μαρτύρων, οπότε πρέπει μέχρι την προτεραία να στείλουν στην Γραμματεία του Δικαστηρίου δήλωση περί τούτου προερχόμενη από όλους τους διαδίκους. 

β) Ειδικά όμως οι δίκες που αφορούν δικαστική συμπαράσταση, κήρυξη διαθήκης ως κυρίας και οι δίκες που αφορούν ειδική διαχείριση (Ν. 4307/2014) διεξάγονται κανονικά χωρίς περιορισμούς: Με αυτοπρόσωπη παρουσία των διαδίκων και με μάρτυρες. Όπως διεξαγόταν η διαδικασία και προ κορωνοϊού.

γ) Ωστόσο, στην περίπτωση βθ΄ εισάγεται μια ακόμη μεγάλη εξαίρεση: Από το σύνολο των δικών της εκουσίας, (α) στις δίκες του β΄ βαθμού, καθώς και (β) στο σύνολο των υποθέσεων εκουσίας δικαιοδοσίας που δικάζονται κατ’ εφαρμογήν διατάξεων ειδικών νόμων, όπως και στις δίκες του άρθροιυ 1 Ν. 4745/2020, οι δίκες αυτές διεξάγονται με αυτοπρόσωπη παρουσία των πληρεξουσίων δικηγόρων (δεν επιτρέπεται δήλωση του άρθρου 242 ΚΠολΔ), χωρίς την εξέταση μαρτύρων και με την (αυτονόητη) δυνατότητα λήψης ενόρκων βεβαιώσεων. Στην περίπτωση αυτή, δεν φαίνεται να εφαρμόζεται η διαδικασία της αποστολής δηλώσεων εκ μέρους των διαδίκων για την μη εξέταση μαρτύρων. Πρόκειται για μια εφαρμογή της άνευ μαρτύρων διεξαγωγής της δίκης στα πρότυπα της νέας τακτικής διαδικασίας και στο πεδίο της εκουσίας δικαιοδοσίας. Η δίκη πρέπει να γίνει χωρίς μάρτυρες.

Τα ερωτήματα που τίθενται είναι πολλά και είναι φυσικό ότι είναι απολύτως αδύνατο να λυθούν με τρόπο σχετικά ασφαλή μέχρι αύριο (οπότε αρχίζει να εφαρμόζεται το νέο πλαίσιο) ή έστω μέχρι την Παρασκευή, 22.1.2021 (οπότε λήγει η περίοδος ισχύος του):

(α) Γιατί ο νομοθέτης περιέλαβε τις δίκες β΄ βαθμού τόσο στον κανόνα (περίπτωση βη΄ εδάφιο α΄), όσο και στην εξαίρεση (περίπτωση βη΄); Για τις δίκες β΄ βαθμού φαίνεται να προβλέπονται διαφορετικές έννομες συνέπειες, η δε σύγκρουση που παρατηρείται δεν φαίνεται να μπορεί να αρθεί εύκολα: Δεν είναι σαφές αν οι δίκες β΄ βαθμού δικάζονται χωρίς μάρτυρες μόνον αν συναινούν προς τούτο οι διάδικοι ή αν δικάζονται υποχρεωτικά χωρίς μάρτυρες.

(β) Ποιο το εύρος των ειδικών νόμων στους οποίους αναφέρεται η περίπτωση βη΄; Ειδικός νόμος είναι κάθε κανόνας που δεν περιέχεται στον ΚΠολΔ; Μάλλον ναι. Στην περίπτωση αυτή, ειδικούς νόμους αποτελούν μεταξύ άλλων (και μάλλον κυρίως) ο Πτωχευτικός Κώδικας και ο Ν. 3869/2010. Με την διαφορά ότι οι δίκες που παράγουν οι ειδικοί αυτοί νόμοι είναι ίσως το μεγαλύτερο μέρος του συνόλου των δικών εκουσίας δικαιοδοσίας. Άρα, από αύριο Δευτέρα το μεγαλύτερο μέρος των δικών εκουσίας δικαιοδοσίας θα γίνεται κατά το πρότυπο της νέας τακτικής.

(γ) Τίθενται βέβαια και πολλά πρακτικά προβλήματα: Εν όψει των διατάξεων των άρθρων 421 επ. ΚΠολΔ σχετικά με τον τρόπο λήψης των ενόρκων βεβαιώσεων, στις περισσότερες δίκες αυτής της εβδομάδας είναι αδύνατο να λάβει κανείς έγκυρα ένορκη βεβαίωση πριν από την συζήτηση της υπόθεσης, καθώς δεν επαρκεί το διάστημα που ο νόμος θέτει.

Σε κάθε περίπτωση, το Υπουργείο Δικαιοσύνης πρέπει να αλλάξει άμεσα την κακή και εξόχως επιβλαβή για τις τύχες χιλιάδων δικών τακτική να αλλάζει το πλαίσιο ουσιαστικά την προτεραία της εφαρμογής του. Θα μπορούσε να οριστικοποιεί και ανακοινώνει τις αλλαγές μεσοβδόμαδα (τουλάχιστον) και ας εκδίδεται η (ενιαία με όλα τα ζητήματα που αφορούν το lockdown) ΚΥΑ το Σάββατο. Αν είχαμε λίγες μέρες παραπάνω, πολλά από τα λάθη θα μπορούσαν να διορθωθούν.